Na een tegenslag is het normaal om een ongelukkig gevoel te ervaren. Gelukkig is dit gevoel vaak maar van korte duur. Toch is het ook mogelijk om een somber en neerslachtig gevoel te blijven ervaren. Bij ongeveer 5% van de Nederlandse bevolking is dit het geval, en wanneer deze dip langer dan 2 weken duurt, dan kan er sprake zijn van een depressie. Bij depressie worden de stemming en gevoelens in negatieve mate beïnvloed.
Welke soorten depressie zijn er?
Er zijn verschillende soorten depressie te onderscheiden:
- Een ‘gewone’ depressie: bij deze vorm is er vaak geen duidelijke oorzaak van de start van de depressie te benoemen. Een gewone depressie kan variëren in ernst, duur en frequentie.
Van licht tot ernstig
Een depressie kan in zowel lichte als ernstige mate voorkomen. Dit is afhankelijk van het aantal symptomen die aanwezig zijn en in hoeverre de depressie invloed heeft op het leven. Bij een lichte depressie is het vooral belangrijk om de klachten serieus te nemen en te bekijken wat er preventief kan worden gedaan om erger te voorkomen. Bij een zware depressie daarentegen is het vaak niet meer mogelijk om de gewone dagelijkse bezigheden te doen. Mensen met een zware depressie zien vaak het nut van het leven niet meer in, wat in het ergste geval zelfs kan leiden tot suïcidale gedachtes, gevoelens en gedragingen.
Van een paar maanden tot chronisch
De duur van een depressie kan verschillen van een periode korter dan drie maanden tot het innemen van een chronisch karakter. In de meeste gevallen is een depressie kortdurend. Ook de frequentie kan verschillen van een eenmalige depressie in het leven tot een terugkerend karakter. In 50 tot 80 procent van de gevallen is een depressie terugkerend en neemt toe naarmate er meerdere episodes zijn voorgevallen.
- Andere soorten depressie: bij andere vormen van depressie is het duidelijk waardoor de depressie word veroorzaakt. Voorbeelden hiervan zijn een seizoensgebonden depressie zoals een winterdepressie, een zwangerschaps- en postpartum depressie, psychotische depressie, bipolaire of manisch depressieve stoornis, Het premenstrueel spanningssyndroom (PMSS), depressie rond de menopauze etc.
Winterdepressie: een winterdepressie wordt veelal veroorzaakt door een gebrek aan licht in de wintermaanden. Hierdoor raakt onze biologische klok en het melatonineniveau in ons lichaam ontregelt. Een winterdepressie gaat meestal in de loop van de tijd vanzelf over, maar als de klachten ernstig zijn kan er worden gekozen voor lichttherapie.
Zwangerschaps- of postpartum depressie: 1 op de 10 vrouwen ervaren tijdens of na de bevalling van een baby een depressie. Dit heeft te maken met het feit dat de komst van een baby een grote verandering in het leven van een vrouw en haar partner betekent. Ook wisseling van de hormoonspiegel kan worden gezien als oorzaak van de depressie. De duur van de klachten verschilt per vrouw, maar kan maandenlang duren.
Psychotische depressies
Een van de zwaarste vormen van depressie is een psychotische depressie. Bij een psychotische depressie treden wanen of hallucinaties op. Mensen hebben gedachtes die niet waar of vreemd zijn. Mensen kunnen soms zo overtuigd raken van deze onwerkelijkheid dat ze een gevaar voor zichzelf of andere kunnen vormen. Ook kunnen mensen geloven dat ze niets meer waard zijn, waardoor de kans op suïcide optreed.
Bipolaire of manisch-depressieve stoornis
Bij deze stoornis worden periodes van gevoelens van somberheid en een neerslachtig gevoel afgewisseld door periodes van extreme uitgelatenheid. In deze zogenaamde manische fase voelen mensen zich extreem vrolijk, overmoedig, prikkelbaarheid en vertonen druk gedrag,
Definitie: wat zijn de kenmerken van een depressie?
In eerste instantie wordt een depressie gekenmerkt door sombere of neerslachtige gevoelens en minder interesse of plezier bij activiteiten. Wanneer er minimaal 2 weken sprake is van deze kenmerken, dan kan er sprake zijn van een depressie. De ernst van de depressie wordt bepaald op basis van hoeveel van onderstaande aanvullende symptomen aanwezig zijn:
- Verandering in de eetlust, waardoor mensen afvallen of juist aankomen
- Verandering in het slaapritme: slapeloosheid of juist meer slapen
- Vermoeidheidsproblemen en het gevoel van weinig energie hebben
- Concentratieproblemen
- Suïcide gedachtes of gedragingen
- Gevoelens van waardeloosheid of schuldgevoelens
- Traagheid of juist lichamelijke onrust
- Onredelijk geprikkeld reageren
Prevalentie: hoe vaak komt een depressie voor?
Depressie komt jaarlijks bij 5,2% van de Nederlandse bevolking voor. Iedereen kan een depressie krijgen. Een depressie komt over het algemeen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen en vaker bij jongeren (in de leeftijd van 18 tot 30 jaar) dan bij ouderen (boven de 60 jaar). Een depressie kan zich in lichte, gemiddelde of in ernstige mate of voor een korte of lange periode voordoen. Om te voorkomen dat een depressie ernstig of van lange duur wordt, is tijdig en effectieve behandeling nodig.
Risico factoren: hoe ontstaat een depressie?
Een depressie heeft meestal geen één oorzaak te benoemen, en kan een samenloop van verschillende risicofactoren hebben:
- Genetische en fysiologische factoren:
De kans op een depressieve stoornis is 2 tot 4 keer groter bij eerstegraadsfamilie leden met een depressie. Erfelijkheid draagt voor 40% bij aan bij het ontwikkelen van depressie en dit wordt vooral veroorzaakt door het overdragen van de persoonlijkheidstrek neuroticisme.
- Sociale en omgevingsfactoren:
Negatieve jeugdervaringen kunnen ervoor zorgen dat een depressie zich vormt. Ook ingrijpende levensgebeurtenissen zoals het verlies van een dierbare kan een depressie veroorzaken.
Behandeling: hoe is een depressie te behandelen?
Bij een lichte depressie is behandeling met behulp van medicatie of therapie niet nodig. De klachten nemen meestal vanzelf af. Middels steun van vrienden en familie, genoeg rusten, beweging en een gezonde, regelmatige levensstijl zal het al verbeteren. Ook kunnen zelfhulpboeken of ontspannende activiteiten in groepsverband helpen.
Bij een zware depressie is medicatie, therapie of een combinatie van beide wel nodig. Als medicatie kan antidepressiva worden voorgeschreven. Medicatie zorgt ervoor dat de klachten kunnen stabiliseren, maar hebben vaak een korte termijn effect. Daarom wordt er vaker gekozen voor (een combinatie met) therapie.
De meest gebruikte methodes voor therapie bij depressie in Nederland zijn Cognitieve gedragstherapie (CGT) of Interpersoonlijke psychotherapie (IPT). Bij CGT wordt met behulp van een therapeut gewerkt aan het veranderen van de gedachten, om zo het gedrag en gevoel die samengaat met de depressie te kunnen veranderen. Bij IPT wordt er gekeken naar welke aanleidingen tot de depressie hebben geleid, en worden deze probleemgebieden in samenwerking de therapeut aangepakt.