Angst is een natuurlijke emotie die ons helpt om te reageren op een mogelijk gevaar. Angst zorgt er namelijk voor dat ons lichaam in een staat van paraatheid wordt gebracht. Na deze staat van paraatheid, wordt er besloten welke actie nodig is om het gevaar te ontwijken/bestrijden. Deze staat van paraatheid kan er voor zorgen dat het hart sneller gaat kloppen of dat er een versnelde ademhaling ontstaat. Het komt ook vaak voor dat mensen duizelig worden, gaan trillen en zweten.
Definitie: Wat is een angststoornis en wat zijn de kenmerken?
Wanneer de angst die iemand ervaart niet in verhouding is tot de omstandigheden en dus bijvoorbeeld plaatsvindt in een situatie die niet bedreigend is, kan er sprake zijn van een angststoornis. Vaak lijdt iemand dan echt onder de angst en heeft het ook een beperkend effect op het functioneren.
Hieronder hebben we enkele kenmerken gezet van een angststoornis:
- Er is sprake van een excessieve angst en bezorgdheid (die betrekking hebben op een aantal gebeurtenissen/activiteiten)
- Problemen met het slapen
- Moeite met het concentreren
- Lichamelijke klachten: buikpijn, hoofdpijn, geen trek
- Prikkelbaarheid
- De angst zorgt ervoor dat u niet goed kunt functioneren in het dagelijkse leven (op werk of op het sociale vlak)
- Het is moeilijk/niet mogelijk om de angst/bezorgdheid onder controle te houden
Welke soorten angststoornissen zijn er ?
Er zijn verschillende angststoornissen. Hieronder vindt u de meest voorkomende angststoornissen:
- Enkelvoudige fobie
Dit is een specifieke angst zoals bijvoorbeeld een angst voor hoogtes, spinnen, ongelukken, bloed etc.
- Sociale fobie
Deze angst heeft vaak betrekking op situaties waarin er contact is met mensen. Dit kunnen verschillende situaties zijn zoals: angst om te spreken in het openbaar, angst om aan de telefoon te praten met iemand of de angst om in een restaurant te eten. Deze angst kan betrekking hebben op een specifieke situatie waarin er contact is met mensen of op een groot aantal sociale situaties.
- Paniekstoornis
Bij een paniekstoornis is er angst om nogmaals een paniekaanval te krijgen. Zo kan het gebeuren dat mensen allerlei situaties/ bezigheden gaan vermijden door de angst om een paniekaanval te krijgen. De angst die hier opspeelt komt vaak door het gevoel dat je er niet aan kunt ontsnappen. Deze angst kan zich uiten op verschillende manieren. Sommigen ontwikkelen hierbij een angst om zich te bevinden op openbare plaatsen. Dit wordt ook wel agorafobie genoemd.
- Obsessieve-compulsieve stoornis
Uit angst voor een bepaalde gebeurtenis krijgen sommige mensen last van dwanggedachten en/of handelingen. Dit kan zich uiten in verschillende vormen. Hieronder enkele voorbeelden van hoe dit zich kan uiten:
- overmatig wassen, schoonmaken uit angst dat je overal ziek van kunt worden.
- Allerlei voorwerpen op een bepaalde manier zetten uit de gedachte dat een andere manier niet goed is.
- Alles herhaaldelijk controleren door de gedachte dat alles gevaarlijk is.
- Gegeneraliseerde angststoornis
Bij een gegeneraliseerde angststoornis zijn mensen overmatig bezorgd en angstig over allerlei dagelijkse dingen zoals bijvoorbeeld werk, familie of gezondheid. Dit uit zich in het overmatig piekeren over dagelijkse zaken zonder dat daar een bepaalde aanleiding voor is.
- Post-traumatische stress-stoornis:
Een post-traumatische stress-stoornis ontstaat nadat er zich een trauma heeft afgespeeld dat nog niet verwerkt is. Dit onverwerkte trauma roept veel spanning en angst op, waardoor het dagelijkse leven ernstig verstoord wordt.
Prevalentie: hoe vaak komt een angststoornis voor?
1 op de 5 mensen in Nederland heeft weleens te maken gehad met een angststoornis in het leven. Angststoornissen komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. 23,4% van de vrouwen heeft ooit in het leven last gehad van een angststoornis, bij mannen is dit percentage 15,4%. Sociale fobie (9,3%) en specifieke fobie (7,9%) komen het meeste voor, daarna komen gegeneraliseerde angststoornis(4,5%) en paniekstoornis (3,8%). Agorafobie of straatvrees (0,9%) komen nauwelijks voor (Nemesis-2, de Graaf et al., 2010).
Risico factoren: Hoe ontstaat een angststoornis?
Het is erg lastig om iets te zeggen over de oorzaak van de angststoornissen. Er zijn wel factoren die het risico op het krijgen van een angststoornis vergroten.
- Biologische factoren
Het is zo dat angststoornissen vaker voorkomen bij vrouwen dan bij mannen. Verder is het ook zo dat je temperament ook een rok kan spelen. Kinderen met een geremd temperament hebben bijvoorbeeld meer kans om later een angststoornis te ontwikkelen.
- Psychische factoren
Het meemaken van angstige, stressvolle situaties maakt de kans op het krijgen van een angststoornis ook groter. Dit kan al opspelen in de jeugd door een onveilige opvoeding, mishandeling of verwaarlozing.
- Sociale factoren
Laagopgeleide mensen met een laag inkomen lopen een hoger risico om een angststoornis te ontwikkelen.
Behandeling: Hoe wordt een angststoornis behandeld?
- Een van de meest toegepaste behandelvormen voor een angststoornis is Cognitieve Gedragstherapie. Dit komt omdat cognitieve gedragstherapie meteen begint bij de bron van alle problemen: namelijk de angst. Het idee is dat niet de situatie zorgt voor angst, maar de interpretatie die iemand heeft van de situatie. De behandeling begint met het opsporen van de negatieve gedachtepatronen. Deze worden vervolgens onder de loep genomen en her beoordeeld, waardoor de angsten zullen afnemen.
- Als er sprake is van een traumatische gebeurtenis dan wordt er vaak gekozen voor Bij EMDR therapie wordt er teruggegaan naar de ingrijpende gebeurtenis. Er wordt stilgestaan bij de gevoelens, gedachtes en beelden die hieruit voortkomen. Terwijl er uiteindelijk word gefocust op het beeld dat de meeste nare reactie oproept zal de aandacht tegelijkertijd worden afgeleid naar bijvoorbeeld een vingerbeweging of geluiden. Hierdoor wordt de emotionele lading aan de herinnering minder. Tijdens EMDR kunnen er ook nieuwe inzichten opkomen, die een minder bedreigende betekenis krijgen.